Các thư mục và hệ thống tập tin

Hệ thống tập tin của Linux và Unix được tổ chức theo một hệ thống phân bậc tương tự cấu trúc của một cây phân cấp. Bậc cao nhất của hệ thống tập tin là thư mục gốc, được ký hiệu bằng vạch chéo “/” (root directory). Đối với các hệ điều hành Unix và Linux tất các thiết bị kết nối vào máy tính đều được nhận dạng như các tập tin, kể cả những linh kiện như ổ đĩa cứng, các phân vùng đĩa cứng và các ổ USB. Điều này có nghĩa là tất cả các tập tin và thư mục đều nằm dưới thư mục gốc, ngay cả những tập tin biểu tượng cho các ổ đĩa cứng.

Ví dụ, /home/nttvinh/nguyen/scnp.odt chỉ toàn bộ đường dẫn đến tập tin scnp.odt có trong thư mục nttvinh là thư mục phụ nằm trong thư mục home, ngay dưới thư mục gốc (/).

Nằm dưới thư mục gốc (/) có một loạt các thư mục quan trọng của hệ thống tập tin được công nhận ở tất cả các bản phân phối Linux khác nhau. Sau đây là danh sách các thư mục thông thường được nhìn thấy dưới thư mục gốc (/) :

/bin – chứa các ứng dụng quan trọng (binary applications),
/boot – các tập tin cấu hình cho quá trình khởi động hệ thống (boot configuration files),
/dev – chứa các tập tin là chứng nhận cho các thiết bị của hệ thống (device files)
/etc – chứa các tập tin cấu hình của hệ thống, các tập tin lệnh để khởi động các dịch vụ của hệ thống...
/home – thư mục này chứa các thư mục cá nhân của những người có quyền truy cập vào hệ thống (local users' home directories),
/lib – thư mục này lưu các thư viện chia sẻ của hệ thống (system libraries)
/lost+found – thư mục này được dùng để lưu các tập tin không có thư mục mẹ mà được tìm thấy dưới thư mục gốc (/) sau khi thực hiện lệnh kiểm tra hệ thống tập tin (fsck).
/media – thư mục này được dùng để tạo ra các tập tin gắn (loaded) tạm thời được hệ thống tạo ra khi một thiết bị lưu động (removable media) được cắm vào như đĩa CDs, máy ảnh kỹ thuật số...
/mnt – thư mục này được dùng để gắn các hệ thống tập tin tạm thời (mounted filesystems),
/opt – thư mục dùng dể chứa các phần mềm ứng dụng (optional applications) đã được cài đặt thêm,
/proc – đây là một thư mục đặc biệt linh động để lưu các thông tin về tình trạng của hệ thống, đặc biệt về các tiến trình (processes) đang hoạt động,
/root – đây là thư mục nhà của người quản trị hệ thống (root),
/sbin – thư mục này lưu lại các tập tin thực thi của hệ thống (system binaries)
/sys – thư mục này lưu các tập tin của hệ thống (system files),
/tmp – thư mục này lưu lại các tập tin được tạo ra tạm thời (temporary files),
/usr – thư mục này lưu và chứa những tập tin của các ứng dụng chính đã được cài đặt cho mọi người dùng (all users),
/var – thư mục này lưu lại tập tin ghi các số liệu biến đổi (variable files) như các tập tin dữ liệu và tập tin bản ghi (logs and databases).
Ổ đĩa và các Partition

/dev/hda Ổ đĩa cứng IDE đầu tiên (chính)
/dev/hdb Ổ đĩa cứng IDE thứ hai (thứ cấp)
/dev/sda Ổ đĩa cứng SCSI đầu tiên
/dev/sdb Ổ đĩa cứng SCSI thứ hai
/dev/fd0 Ổ đĩa mềm đầu tiên
/dev/fd1 Ổ đĩa mềm thứ hai
Ví dụ chúng ta chạy lệnh ls –l firstdoc.txt thấy kết quả như sau:

-rwxrw-r-- 1 User1 Testers 512 Oct 24 19:42 firstdoc.txt

Ý nghĩa của các field là:

File Access Permission: -rwxrw-r--
Số liên kết: 1
File Owner: User1
Group: Testers
File Size (bytes): 512
Lần hiệu chỉnh cuối: Oct 24
Last Modification Time: 19:42
File name: firstdoc.txt

Ngoài ra, qua lệnh ls –l chúng ta sẽ biết được firstdoc.txt là tập tin hay thư mục dựa theo:

Nếu kí tự đầu tiên là (-), thì đây là tập tin.
Nếu kí tự đầu tiên là d, thì đối tượng là thư mục.
Nếu kí tự đầu tiên là l, thì đầy là một liên kết (symbolic link) trỏ đến một file khác (gần giống với shortcut trên Windows OS).
Nếu kí tự đầu tiên là b, đối tượng là block device ví dụ như disk drive.
Nếu kí tự đầu tiên là c, đối tượng là character device như serial port.

Object Ownership

Trong ví dụ trên chúng ta thấy các tập tin đều có một group owner và file owner. Trong trường hợp muốn thay đổi ownership cho group hay user khác hãy đăng nhập với quyền root và thự hiện lệnh sau để đổi quyền ownership đối với tập tin payroll.doc cho người dùng vp_finance

chown vp_finance payroll.doc

Nếu muốn đổi quyền ownership cho group accounting hãy thực hiện lệnh

chown vp_finance.accounting payroll.doc

Trong trường hợp muốn chuyển quyền ownership toàn bộ thư mục và các tập tin bên trong thì thự hiện lệnh chown với tùy chọn –R:

chown -R vp_marketing.marketing /marketing/June
chown -R .marketing /marketing/June

Ngoài ra, nếu muốn chuyển quyền ownership mà không có quyền root thì có thể dùng lệnh chgrp nhưng lúc này bạn phải thuộc group có quyền ownership và group muốn chuyển quyền này.

Để quản lý các file và folder trên Linux thì ngoài tiện ích Nautilus File System chúng ta có thể cài đặt và sử dụng Webmin để quản lý file va folder bằng giao diện web. Tuy nhiên nên sử dụng phiên bản mới nhất để bảo đảm an toàn cho hệ thống. Download và cài đặt Webmin tại www.webmin.com

[to be continue]